Táo bón là một trong những vấn đề sức khoẻ phổ biến nhất. Khoảng 12% người trên toàn thế giới bị táo bón tự xác định được, người dân ở châu Mỹ và châu Á – Thái Bình Dương bị gấp đôi so với các nước châu Âu. Tỷ lệ bệnh gặp ở nữ giới gấp ba lần nam giới. Táo bón có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, từ trẻ sơ sinh đến người cao tuổi. Tỷ lệ mắc táo bón tăng theo tuổi với 30 đến 40% của những người trên 65 tuổi.
Thông thường số lần đại tiện từ 1 đến 2 lần trong một ngày, phân mềm đóng thành khuôn, lượng phân từ 200g -400g. Khi bị táo bón thì quá hai ngày mới đại tiện, mỗi lần đại tiện rất khó hoặc lượng phân mỗi lần ra ít hơn bình thường hoặc khô cứng.
Táo bón là triệu chứng thường gặp, có thể đứng đơn độc thành một bệnh (táo bón chức năng) hoặc là một triệu chứng trong các bệnh lý khác (ung thư đại tràng, suy giáp trạng…). Táo bón kéo dài làm ảnh hưởng chất lượng sống, gây tình trạng lệ thuộc vào thuốc nhuận tràng, là yếu tố thuận lợi thúc đẩy bệnh trĩ.
Tóm tắt nội dung bài viết
Dấu hiệu nhận biết bệnh táo bón
Đi đại tiện khó khăn, nhiều ngày mới đi một lần, mỗi lần đại tiện phải rặn nhiều, phải vận dụng nhiều cơ thành bụng và cơ hoành để tống phân ra ngoài.
Phân rắn thành cục, mật độ cứng có thể dính theo máu tươi do cọ xát vào niêm mạc hậu môn, có khi dính theo những chất nhầy của đại tràng, trực tràng.
Nếu táo bón kéo dài có thể gây nên những rối loạn toàn thân như nhức đầu, đánh trống ngực, thay đổi tính nết (hay cáu gắt…).
Nguyên nhân gây bệnh táo bón:
Nguyên nhân táo bón có thể chia thành 2 nhóm chính:
Táo bón chức năng: Khi không có tổn thương ở đại tràng, trực tràng và hậu môn. Đây là nguyên nhân thường gặp nhất.
Do chế độ ăn uống không khoa học: chế độ ăn ít chất xơ. Chất xơ có nhiều trong các rau củ quả, một số loại chất xơ không bị tiêu hóa sẽ giúp làm phân mềm và không cứng. Bình thường, chúng ta cần 30 – 40g chất xơ trong khẩu phần ăn mỗi ngày. Thiếu chất xơ trong chế độ ăn thường gặp ở những người có thói quen dùng đồ ăn nhanh, ăn nhiều các loại thịt, trứng, sữa và sản phẩm từ sữa; người cao tuổi ngại ăn đồ ăn có nhiều chất xơ do không nhai nuốt được dễ dàng. Ngoài ra, uống không đủ nước cũng góp phần gây nên táo bón; sử dụng đồ uống có chất kích thích như cà phê, rượu, bia sẽ làm nặng thêm tình trạng táo bón.
Do thói quen không đi đại tiện đúng giờ hoặc quên đại tiện làm rối loạn phản xạ mót rặn. Đồng thời, do nghề nghiệp, những nghề phải ngồi nhiều ít hoạt động, nghề hay tiếp xúc với chì, ngộ độc chì mãn tính sẽ ảnh hưởng đến sự hoạt động của đường ruột.
Do suy nhược: những người già, suy nhược và mắc bệnh mãn tính phải nằm lâu. Các nguyên nhân kể trên làm nhu động ruột và trương lực những cơ thành bụng giảm gây nên táo bón.
Rối loạn tâm thần: lo lắng, trầm cảm không để ý đến đại tiện, mất phản xạ mót rặn.
Những bệnh toàn thân: tình trạng nhiễm khuẩn sốt nhiều, sau khi phẫu thuật do mất nhiều máu, các nguyên nhân này gây mất nước trong cơ thể do đó phân khô và táo.
Do thuốc: một số thuốc làm giảm nhụ động của ruột hoặc làm phân khô lại như thuốc phiện, tanin, thuốc an thần và thuốc có chất sắt, canxi. Sử dụng những thuốc kích thích như nhuận tràng kéo dài.
Táo bón do tổn thương thực thể
Những cản trở đường đi của phân: khối u của trực tràng, đại tràng… ngoài dấu hiệu táo bón có thể đại tiện ra nhầy máu, có thể có bí trung đại tiện, nội soi đại tràng phát hiện ra khối u.
Những tổn thương của trực tràng và hậu môn: Trĩ và nứt hậu môn: mỗi lần đại tiện rất đau, người bệnh không dám đại tiện và gây nên táo bón. Hẹp trực tràng và hậu môn, di chứng của bệnh nhiễm khuẩn vùng hậu môn trực tràng.
Từ ngoài đè vào làm cản trở đại tiện: Phụ nữ có thai, nhất là những tháng cuối, thai to đè vào trực tràng. Khối u vùng tiểu khung. Các dây chằng dính sau mổ, hay sau viêm xung quanh đại, trực tràng làm co hẹp, đại trực tràng.
Tổn thương ở não, màng não gây táo bón do rối loạn thần kinh thực vật.
Chẩn đoán bệnh táo bón
– Đại tiện ít hơn 3 lần trong 1 tuần.
– Rặn mạnh khi đại tiện.
– Phân cứng hoặc thành cục.
– Cảm giác đi không hết phân, cảm giác vướng, tắc vùng hậu môn, phải dùng tay lấy phân ra.
– Hiếm khi đi ngoài ra phân mềm, trừ khi dùng thuốc nhuận tràng.
Điều trị bệnh táo bón
Ăn nhiều chất xơ hơn (rau cải, hoa quả), uống nhiều nước (1,5-2 lít nước/ngày, uống các loại nước hoa quả như nước cam, nước chanh).
Tái huấn luyện phản xạ đại tiện: Tập đi đại tiện đúng giờ cố định, xoa bụng khi đi cầu. Tập thói quen đại tiện hàng ngày.
Chống nếp sinh hoạt tĩnh tại: Nên tập thể dục, thể thao thường xuyên.
Đồng thời, sử dụng sản phẩm có chứa những thành phần từ thảo dược như rau diếp cá, đương qui, curcumin (từ nghệ), rutin (từ hoa hòe), magie.…giúp thanh nhiệt, giải độc, chống viêm, nhuận tràng, giúp bền thành mạch. Từ đó, giúp giải quyết nhanh tình trạng táo bón ngăn ngừa và xua tan bệnh trĩ cũng như những biến chứng do táo bón gây ra.
